Dertig jaar privatisering, verzelfstandiging en marktwerking

Het Nederlandse beleid en beleidsdenken van de afgelopen drie decennia op het terrein van privatisering, verzelfstandiging en marktwerking vormde een antwoord op ingrijpende veranderingen in de economie, de samenleving en de overheid. Het volgde daarnaast ontwikkelingen in de economische en bestuurskundige wetenschappen, die een herwaardering van de markt en een afwaardering van de overheid behelsden. Hoewel veelal pragmatisch en stapsgewijs doorgevoerd, was er sprake van een groot vertrouwen in de verwachte positieve effecten van het ingezette beleid en de eenvoud waarmee het beleid tot deze resultaten zou leiden. Als de praktijk anders uitpakte dan de beloftes van de theorie, werd dit doorgaans geweten aan onvolkomenheden bij het in de praktijk brengen van de theorie, niet aan de theorie zelf. En al werd het beleid in de loop der tijd zeker aangescherpt, er werd nooit sterk afgeweken van het ingeslagen pad. Mede door dit nieuwe beleid heeft zich een 'stille revolutie' voltrokken, gekenmerkt door een ingrijpende wijziging in de verhouding markt, overheid en samenleving en een significante transformatie van deze drie domeinen: meer (en andere) markt, andere overheid, andere samenleving.* Bart Stellinga is wetenschappelijk medewerker bij de WRR.